Những điều cần lưu ý khi viết UWC essays

Năm nay UWCVN tổ chức tuyển chọn sớm hơn mọi năm. Vì thế, thời điểm này đã có rất nhiều bạn "rục rịch" bắt đầu viết những bài essays để kể cho ủy ban tuyển chọn nghe về bản thân mình. Hồi trước, khi làm đơn UWC cũng là lần đầu tiên mình tập viết essays kiểu kể về bản thân như thế này. Những bản nháp đầu tiên thực sự là một thảm họa với vô số những lỗi cơ bản mắc phải (không phải lỗi chính tả hay ngữ pháp, mà là về nội dung). Do đó, mình viết cái post ngắn này để tổng hợp lại một số lỗi thường mắc phải và lời khuyên mà mình tổng hợp được từ nhiều nguồn khác nhau (các anh chị đi trước, writing seminars, etc.). Các bạn nên lưu ý rằng đây chỉ là ý kiến cá nhân mình, không phải là ý kiến của UWC cũng như không mang tính đại diện cho UWC. Vì những bài essays này là bài viết của các bạn, mình khuyên các bạn chỉ xem bài viết này như một tài liệu tham khảo, chứ không phải bài hướng dẫn hay luật lệ gì mà các bạn phải tuân theo một cách tuyệt đối :)

Let's begin!

Đề bài là: "Please write a statement of not more than 300 words explaining why you deserve to study at United World College, describing both what you might contribute to the College and what you would hope to gain from your experience there."

1. Don't try too hard to be creative.
Có những đề bài sẽ tạo chỗ cho bạn sử dụng trí tưởng tượng của mình, chẳng hạn như đề essay còn lại trong đơn UWC: "Please write a letter to yourself after 20 years." Tuy nhiên, với đề bài như ở trên, điều quan trọng hơn hết là bạn phải trả lời thật cụ thể ba câu hỏi: (1) why you deserve to study at a UWC, (2) what can you contribute to UWC, và (3) what you would hope to gain from a UWC. Nếu bạn có thể trả lời được 3 câu hỏi trên một cách rõ ràng, cụ thể thì xem như bài essay đã khá thành công. Giả sử như có một bạn viết đoạn văn sau để trả lời câu hỏi (3):

"At UWC, I hope to make friends with students from other parts of the world who can share with me their life stories, the uniqueness of their cultures, and their interesting perspectives, those that I could never know of where I come from. I have had this desire to have global friends since childhood because my neighbor was a foreigner from Latin America, and the stories he told never ceased to amaze me. Those stories inspired me to keep learning about other cultures."

Đoạn văn này có hoàn hảo không? Không. Đoạn văn này có trả lời được câu hỏi (3) không? Có, và trả lời một cách khá cụ thể. Giả sử như bạn thí sinh ở trên viết một phiên bản khác:

"A day in November 1995, a Latin American immigrant became my neighbor, and it changed my life. Coming to live in a strange country, his only keepsake of his motherland was the memories and stories that continue to live on in him. From time to time, he would tell me those stories. Each time, I would come to his house, sit down with a cup of hot tea, and let him take me on an adventure in some far, far away land. The stories were so interesting and inspiring that every night I would dream of having friends from all over the world who could keep telling me stories about exotic places. That is why when I read about UWC, I knew right away that this is the perfect place for me..."

(Xin lỗi vì mình nghĩ về 2 ví dụ này ngay tại chỗ nên sẽ có vẻ khá vụng hoặc exaggerated)

Đoạn văn này có thú vị hơn đoạn văn trước không? Chắc có. Tuy nhiên, đoạn văn này tốn khá nhiều từ để có thể đi đến kết luận và ý chính mà bạn muốn diễn đạt. Người đọc, trong suốt 100 từ đầu tiên bạn viết, sẽ phải thắc mắc không biết bạn muốn viết về điều gì. Đôi khi, để viết được một bài viết mang tính sáng tạo, bạn sẽ phải viết nhiều hơn bình thường. Nên nhớ bạn chỉ có 300 từ để trả lời 3 câu hỏi. Vậy nên, nếu bạn có thể viết ngắn và sáng tạo và trả lời đầy đủ, rất tốt. Nếu bạn bị giới hạn vì số lượng từ, nên trả lời đơn giản mà đầy đủ hơn là cố gắng viết quá creative.

2. Write about yourself.

Một điều mà các bạn hay làm (và hồi xưa mình cũng mắc phải lỗi này) là dành nhiều thời gian viết về cái học bổng mà các bạn đang cố gắng nhận được thay vì viết về bản thân các bạn. Chẳng hạn như:

"I believe that UWC is an excellent opportunity that could make my dream come true. With the excellent IB education, teachers who are very passionate about their students, classmates who never cease to inspire, the UWC will prepare me very well for whatever comes ahead in life."

Bạn phải tự hỏi, đọc xong đoạn văn ở trên, ủy ban tuyển chọn sẽ biết được gì về bạn. Đọc xong đoạn văn trên, người đọc sẽ cảm thấy khó hiểu, không biết cái giấc mơ mà bạn nói tới là gì, không biết bạn muốn làm gì. Nói cách khác, bạn dành khoảng 40 từ để viết một đoạn văn mà không mang lại hiệu quả gì.

Khi các bạn xin học bổng, một điều rất tự nhiên là các bạn sẽ nói tốt về cái học bổng mà bạn đang nộp đơn vào. Mình chỉ có một số ý kiến thế này: (1) Tất nhiên ủy ban tuyển chọn hiểu rõ và biết học bổng đó tốt như thế nào, vì vậy bạn không cần lặp lại một điều mà "cả nhà đều biết" nữa; (2) bạn chưa đến học ở UWC, vì vậy bạn cũng không thể nói về UWC một cách chắc chắn như vậy được. Vậy nên, nếu bạn viết cái gì tương tự ở trên, thử cân nhắc lại xem sao. Nên nhớ bạn chỉ có 300 từ. Make every word count.

3. Avoid using adjective

Điều này mình đọc được ở đâu đó khi viết college essay. Thực ra ngay cả khi viết tiếng Việt, sử dụng quá nhiều tính từ để nói về bản thân cũng sẽ khiến người đọc cảm thấy khó chịu. Giả sử như bạn đang nói chuyện với một người, mà người ấy bảo:

"Mình rất là thân thiện. Mình rất tốt bụng. Mình rất tự tin về những phẩm chất tốt đẹp của bản thân mình."

Bạn sẽ cảm thấy như thế nào? Có khó chịu không? Thực ra có khá nhiều bạn viết như thế này trong bài luận, chỉ là bằng tiếng Anh: "I am a friendly person. I am very generous, too. I am very confident about my good qualifications." Nghe có vẻ không khó chịu như khi các bạn đọc tiếng Việt đúng không? Tuy nhiên, đối với ai đó sử dụng tiếng Anh thường xuyên (ủy ban tuyển chọn chẳng hạn) thì những câu như thế này có vẻ không phù hợp. Đôi khi sẽ tạo ra cảm giác là bạn khá kiêu căng, tự phụ.

Vậy thì làm sao để nói với ủy ban tuyển chọn rằng bạn là một ứng cử viên tốt mà không cần phải nói tốt về bản thân? Rất đơn giản: sử dụng động từ! Các bạn hãy kể cho ủy ban tuyển chọn về những việc bạn đã làm mà khi đọc xong, người ta phải đồng ý rằng các bạn có những phẩm chất cụ thể. Chẳng hạn như thay vì nói rằng "I am a very generous person" thì bạn có thể nói "Every Friday, I volunteer at the local Soup Kitchen, where we use ingredients donated by donors to make free soup for homeless people." Đọc xong câu này, người đọc sẽ phải thán phục "Bạn này rất tốt bụng, sẵn lòng dành thời gian để giúp đỡ người khác." Như vậy bạn đã đạt được mục đích quảng bá về lòng tốt của bạn mà không phải khiến người khác có cảm giác là bạn đang tự kiêu.

-----------------

Có vô số những lời khuyên khác mà một người viết chuyên nghiệp (không phải là mình) có thể bảo các bạn. Tuy nhiên, mình nghĩ chỉ cần bạn cố gắng tránh khỏi 3 lỗi cơ bản này thì bài viết của bạn đã có thể trở nên tốt hơn bài viết của rất nhiều thí sinh khác. Một lời khuyên sau cùng của mình là:

BE HONEST!
(Viết thành thực!)

Ý mình không chỉ là bạn phải thành thực với ủy ban tuyển chọn (tất nhiên rằng bạn phải thành thực với ủy ban tuyển chọn), mà còn phải thành thực với bản thân mình. Bạn chỉ có thể thuyết phục được người khác nếu bạn thuyết phục được bản thân mình. Giả như bạn muốn viết về việc bạn thích tìm hiểu những nền văn hóa khác, thì trước hết bạn phải ngẫm về bản thân xem mình có THẬT SỰ thích tìm hiểu những nền văn hóa khác không. Các bạn nên xem quá trình làm đơn này như một cơ hội để mình ngẫm lại bản thân xem mình là ai, mình muốn gì, mình tốt ở những điểm nào, khuyết điểm ở đâu,... Những đề mà ủy ban tuyển chọn đặt ra không chỉ đơn thuần là ủy ban tuyển chọn hỏi bạn, mà còn là để bạn tự hỏi bản thân mình.

Chúc các bạn may mắn và có một kỳ tuyển chọn thành công!